İhtiyaç duyulan uyku saati kişiden kişiye farklılık gösterir. Kimi 8 saatlik uykuyla kendini zinde hissederken, kimine 6 saat yeter ama genel olarak ortalama 7 saatlik uyku insanlar için idealdir. Kuvvetli bir bağışıklık sistemi, sağlıklı bir ömür için 6 saatten fazla uyumak gerekir. 6 saatten az uyuyan kişilerde kalp hastalıkları daha fazla görülür. Gündüz uykularının da bu noktada fazla önemi yoktur.
Uyku, her insanın zihinsel ve fiziksel sağlığı için dinlenmesi ve yenilenmesi amacıyla her gün yaşaması geren biyolojik bir süreçtir. İdeal çocuk uykusu; çocuğun kendi kendine uykuya dalıp, uykusunu aldıktan sonra da kendi isteğiyle gülücükler atarak uyanması olarak tarif edilir.
Birçok anne baba içinse bu durum sadece bir hayalden ibaret. Her üç çocuktan birinde uyku bozukluğu olduğu bilinir. Çocuklarda görülen uyku bozuklukları ise;
Kabus: En çok görüldüğü yaş grubu 3 - 5 yaştır. Ancak hayatın her döneminde olabilir. Genellikle uykunun ikinci yarısında daha sık olduğundan gecenin geç saatlerinde ortaya çıkar. Stres ve kaygının arttığı dönemlerde daha sık olabilir. Özgül bir tedavisi yoktur. Altta yatan sebeplerin araştırılarak tedavisi önemlidir. Çocuklarda uygunsuz korku içeren çizgi film veya video oyunlarına maruziyet sonrası artış gösterebilmektedir. Yine stres ve kaygı dönemlerinden sonra artış gösterebilir.
Gece- uyku terörü: 1,5 - 10 yaş arası sık görülür. Okul öncesi çocuklarda görülme sıklığı % 40'tır. Uykunun ilk yarısında olduğundan gecenin erken saatlerinde olur. Çocuk uyuduktan 2 - 3 saat sonra korku içerisinde bağırarak veya ağlayarak, yatağının içinde oturur. Gözleri açıktır, ancak bakışlar boş ve donuktur. 30 saniyeden 3 dakikaya kadar süresi değişebilir. Uykunun ağır kısmında olduğundan sabah çocuk bunu hatırlamaz veya çok az hatırlar (eğer uyandırılmazsa). Çok yorgun olunduğu zamanlarda artış gösterebildiğinden gündüz uykusu önerilebilir. Yine programlı uyandırma da bazen işe yarayabilmektedir. Ergenlik döneminde başladığında ayırıcı tanı önemlidir.
Uyurgezerlik: Çocuklarda görülme sıklığı % 15'tir. En sık 4 - 8 yaş arası başlar, ergenliğe doğru azalır. Yineleyici, uyku sırasında kalkma ve gezinme dönemleridir. Gözler yine açık ve hareketsizdir, bakışlar donuktur. Yine ağır uyku döneminde olduğundan sabah hatırlanmaz veya çok az hatırlanır. Yürümenin yanısıra kapıdan çıkıp gitme veya yanlış yere idrarını yapma gibi eylemler de görülebilir. Ev içi emniyet tedbirlerini almak çok önemlidir. Uyku hijyeni ve programlı uyandırmadan fayda görse de profesyonel yardım alarak sorunun giderilmesi gerekir.
Uykuda hareket bozukluğu: Normalde rüya gördüğümüz sırada solunum ve göz kasları dışında tüm kaslarımız felç halindedir. Bu bireylerde rüya sırasında normal olan bu felç durumu oluşmaz. Ve kişi rüya gördüğü sırada hareket eder. Tekme atabilir, yakınındaki kişiye vurabilir, çırpınabilir. Bu durum başka uyku bozuklukları veya epilepsi ile karışabilir. Tedaviden fayda görür.
Tıkayıcı uyku apnesi: Uyku sırasında kişinin solunumunun tamamen kesilmesine apne, kısmi olarak kesilmesine ise hipopne denir. Beyinden veya solunum yollarından kaynaklanabilir. Uzun süren apnelerde beynin oksijenlenmesi bozulduğundan çok ciddi bir tablodur. Genellikle bu hastalığa sahip bireyler gece uyku sırasında horlama, gündüzleri ise yorgun uyanma ve uykululuk halinden yakınırlar.
Huzursuz bacak sendromu: Akşamları istirahat halinde ortaya çıkan bacaklardaki huzursuzluk, hareket ettirme isteği, ürperme, karıncalanma, yanma, kaşınma veya ağrı ile kendini gösterir. Hafif olanlarında bu huzursuzluk hissi hareket ile ortadan kalkar. Uyku sırasında da bacak hareketleri olur. Belirtilerin kontrolü ve altta yatan hastalıkların tedavisi önemlidir.
Narkolepsi: Çocuk ve ergenlerde genellikle aşırı, kontrol edilemeyen gündüz uykululuğu ile belirti verir. Hastalar beklenmedik zamanlarda konuşurken veya yemek yerken aniden uykuya dalarlar. Bu uykuların süresi saatler sürebilir. İkinci belirtisi güçlü bir duygu yaşandığında (heyecan, üzüntü, mutluluk) veya gülme sırasında oluşan ani kas gücü kaybıdır. 'Katapleksi' denilen bu durum çocuklardaki narkolepsi vakalarının % 50 - 70'inde görülür. Olguların bir kısmında ise uyku paralizisi ve uykuya geçişte halüsinasyonlar görülebilir. Beyinde uyanıklığı sağlayan sinir hücrelerinin eksikliğinden kaynaklanır. Tanısı için özel uyku testleri ve beyin omurilik sıvısında uyku hücrelerinin ürettiği özel bir maddenin analizi ile netleştirilir. Tedaviden fayda görür.
Sirkadiyenritm ( 24 saatlik düzen) ile ilgili uyku- uyanıklık bozuklukları: 24 saatlik uyku-uyanıklık döngüsüne "sirkadiyen ritm" denir. Yaşa, cinsiyete, aydınlık karanlık durumuna, egzersiz durumuna, stres ve hastalıklara göre değişkenlik göstermektedir. Özellikle ergenlerde görülen bir uyku bozukluğudur. Ergenlerde akademik hayata paralel fizyolojik uyku ihtiyacı artarken, artan sosyal etkinlikler nedeniyle uyku saati düzenlerinde değişiklik olur. Aynı zamanda uykunun başlangıcında salınan melatonin hormonu daha geç saatlerde salınmaya başlar. Tüm bu sebeplerden dolayı ergenlerin sirkadiyen ritminde faz gecikmesi görülür. Bu uyku bozukluğu uzun yolculuklarda ve vardiyalı çalışan işçilerde de görülebilir.
Bruksizm: Uykuda diş gıcırdatma durumudur. Her yaşta görülebilir. Çene eklemi ve dişlerde aşınmaya neden olur. Dişlerdeki aşınmanın önlenmesi için kişiye özel ağız içi aparat kullanılması gerekir. Basınç nedeniyle baş ağrısına sebep olabilmektedir. Altta yatan sebeplerin (stres vs) araştırılması ve ortadan kaldırılması önerilir.
Uyku çocuğun sağlıklı gelişimi için de önemli olduğundan bir problem fark edildiğinde mutlaka bir uzman tarafından destek almalıdır.
Bilgi almak ve iletişim sağlamak için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.Merkezimiz Uzm.Dr.Zehra Babadağı'ndan uzman ekip ile faydalı sonuçlar alabileceğiniz desteği almak için iletişime geçebilirsiniz.
Çocuklarında uyku bozukluğundan şüphelenen ebeveynlerin doktora başvurmasından sonra ilk önce çocuğun aile yaşantısı değerlendirilir.
Evin ve çocuğun odasının şartları, kiminle nerede uyuduğu, uyuma öncesi alışkanlıkları gibi konular tedavide çok önemlidir. Özellikle çocukta;
Çocuklarda ve Ergenlerde Uyku Bozukluğunun türüne göre belirtiler değişiklik göstermektedir. Uykuya dalmada güçlükler, sık uyanma, uyanma sonrası yeniden uyuyamamayı içeren sabah erken uyanma, gündüz aşırı uyuklama, ani uykuya dalmalar, uyurgezerlik, uykudan çığlık atarak-ağlayarak uyanma, uyanıklığa geçememe, uyku apnesi denen kısa süreli solunum durmaları, huzursuz bacak gibi belirtilerle ortaya çıkabilmektedir.
Uyku problemlerine yol açabilecek fiziksel problemlerin tespiti için gerekli yönlendirmeler yapılır. Eğer fiziksel bir sebep yoksa, uyku bozukluğuna yol açabilecek duygusal problemler tespit edilir. Çocuklarda uyku bozukluğuna yol açan duygusal problemler için oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi yöntemleri kullanılır. Uyku düzeni ile ilgili problemlerde ailenin ev ortamında yapabileceği düzenlemeler ile ilgili yönlendirmeler yapılır.
Uyku sorunun etkili çözümü; öncelikle sorunun doğru tespitine ve uygun tedavi planlamasına bağlıdır. Bu nedenle, uyku bozukluğu şikayeti olan kişilerin öncelikle uzman bir hekimin değerlendirmesine başvurması gerekir.Merkezimiz ile iletişime geçebilirsiniz. Bilgi almak için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
Uyku bozukluğu yaşayan çocuklar hem bedenen hem de ruhsal olarak kendilerini gün boyunca kötü hissederler. Uyku bozukluğunuz için bir psikiyatriden destek alabilirsiniz. Uzm.Dr.Zehra Babadağı merkezimizden kolaylıkla randevu alabilirsiniz.