Günümüz toplumunda okul başarısı, öğrenciler ve aileleri için önemli konulardan biri haline gelmiştir. Çocuk ve ergen psikiyatrisi bölümlerine yapılan başvuruların önemli bir bölümünü de ders başarısızlığı ile ilgili sorunlar oluşturmaktadır. Okuldaki başarısızlığın nedenleri zeka geriliği, görme ve işitme sorunları, ailesel sorunlar, motivasyon eksikliği, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme bozuklukları ve başka psikiyatrik veya tıbbi sorunlar olabilmektedir. Okul başarısızlığının önemli nedenlerinden biri olan özgül öğrenme bozukluğu ile ilgili bilgiler yazımızda yer almaktadır.
Özgül öğrenme bozukluğu, bireylerin zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda, okuma, yazılı anlatım ve/veya matematik seviyelerinin beklenin önemli derecede altında olmasıyla tanısı konulan bir bozukluktur. Özgül öğrenme bozukluğu kendini okuma bozukluğu (disleksi), yazılı anlatım bozukluğu, matematik bozukluğu şeklinde gösterebilir. Özgül öğrenme bozukluğu birçok ülke ve disiplinde farklı terimlerle ifade edilmektedir. Bunlar arasında en sık kullanılanı "okuma güçlüğü" anlamına gelen "disleksi"dir.
Disleksi, beynin yazılı dili işleme biçimini bozan, zeka problemi olmadığı halde okuma, yazma ve heceleme güçlüğüne neden olan dil temelli öğrenme bozukluğudur. Disleksi aynı zamanda öğrenme güçlüğü olarak da bilinir.
Genellikle çocukluk çağında fark edilen disleksi problemi nadir olarak görülse de bilinen bir sorundur ve yaşam boyu sürer gelebilir. Yaşam boyu süren disleksi durumu da gelişimsel disleksi şeklinde adlandırılır. Beynin dili işleyen bölgelerindeki bireysel farklılıklar olarak da ifade edilebilen disleksi kişinin okurken yaşadığı anormal ve beklenmedik problemlerin ortaya çıkmasıyla kendisini gösterir.
Zeka, işitme veya görme ile alakalı herhangi bir problemin göstergesi olmayan dislekside çocuklar özellikle okul hayatında başarılı bireyler olarak bilinir. Genellikle genetik bağlantısı ön plana çıkan disleksinin net bir tedavisi olmasa da yapılan eğitimler, yönlendirmeler ve disleksi testleriyle disleksinin meydana getirdiği problemlerin önüne geçilmesi amaçlanır.
Özgül öğrenme bozukluğu, kesin nedeni henüz açıklığa kavuşmamış bir bozukluktur. Genetik-kalıtsal etmenler ve sinir sisteminin yapısal-işlevsel bozuklukları, üzerinde en fazla durulan nedensel etmenlerdir. Yaygın olarak kabul edilen görüşe göre, özgül öğrenme bozukluğu çeşitli genetik ve çevresel etmenlerle belirlenen, biyolojik nedenlere dayalı bir bozukluktur.Sonuç olarak özgül öğrenme bozukluğu, genetik yatkınlığın rol oynadığı, beyinde bazı anatomik ve işlevsel farklılıklar sonucunda gelişen, bilgilerin işitsel ve görsel yollarla alınması, işlenmesi, kaydedilmesi ve bunun tekrar ifadeye dökülmesi aşamalarında meydana gelen bir gelişimsel bozukluk olduğu düşünülmektedir. Bu gelişimsel sorunlar, konuşma, okuma, yazma ya da matematik becerileri için gerekli olan bilişsel işlevlerin gelişiminde gecikme ya da sapmaya neden olmaktadır.
Okul başarısızlığı; Zorluk yaşadıkları alan veya alanlarda akademik başarısızlık. Okumayı sökememe, yavaş ve hatalı okuma, yazı hataları ve yazının bozukluğu, matematik becerilerde güçlükler, sık görülen belirtilerdir.
Erken tanı ve uygun eğitsel yaklaşımlar, bu sorunların gelişmesini önlemekte önemlidir.
Öğrenme için bir destek planı geliştirmek ve uygulamak, tedavinin temel amacıdır. Bu aşamada çocuğun yetersiz olduğu alanlar kadar, güçlü ve becerikli olduğu alanları, ilgileri, davranışları da dikkate alınmalı ve çocuğa uygun bir tedavi programı belirlenmelidir.
Bireysel eğitim programları (zorlandığı alanlara yönelik birebir eğitim desteği), destek yaklaşımları ve yöntemler (bilgisayar destekli uygulamalar gibi), yardımcı öğrenme yaklaşımları (eşli okuma, akran öğretmenliği gibi) ve okul desteği (ek ders, sınıfta oturma düzeni, müfredat ve sınavlarda kolaylaştırma gibi) tedavinin temel basamaklarını oluşturmaktadır.Özgül öğrenme bozukluğu olan çocuklarda, diğer ruhsal sorunların da sıklıkla görülebileceği (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, konuşma bozukluğu, diğer duygusal ve davranışsal sorunlar gibi) unutulmamalı, çocuk ve ergen psikiyatri değerlendirme ve takipleri sürdürülmelidir. Eşlik eden diğer sorunların tedavileri de ihmal edilmemelidir.
Alanımızda disleksi uzmanı diye bir unvan yoktur. Konu öğrenme güçlüğü, disleksi ise bunun eğitimini özel eğitim öğretmeni/ özel eğitim uzmanı ya da disleksi alanında eğitim almış psikolog, psikolojik danışman meslektaşlarımız verebilir. Merkezimizde verilen disleksi eğitimlerinde, diğer alanlarda olduğu gibi sadece alanında uzman kişiler tarafından hizmet verilmekte ve tüm özel eğitim süreçleri, disleksi programları, özel eğitim uzmanı tarafından takip edilmektedir.
Uzm.Zehra Babadağı kliniğimizden Özgül Öğrenme Bozukluğu ile ilgili uzman yardımı almak için iletişime geçebilirsiniz.
Disleksi: Okuma alanında yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Okuma, okuduğunu anlama becerisinin, okuma hızı ve akıcılığının beklenen düzeyin altında kalmasıdır. Kelimeleri tersten okuma, okurken harfleri karıştırma, kelimeleri yanlış heceleme gibi durumlar gözlemlenebilir.
Disalkuli: Matematik alanında yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine bakıldığında matematik becerilerinin beklenen seviyenin altında kalmasıdır. Sayıları ve matematiksel sembolleri anlamakta güçlük çeker. Soyut kavramları algılamakta zorlanır.
Disgrafi: Yazılı anlatımda yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür.Yazılı anlatım becerilerinin çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre beklenen seviyeden düşük olmasıdır. Yazım yanlışları yapar, dil bilgisi kurallarına göre yazı yazmakta zorlanır. Anlamlı bir metin ortaya koymakta güçlük çeker. Akademik başarıyı ve mesleki yaşantıyı olumsuz etkiler.
Özgül öğrenme güçlüğü eğitimleri uzman yardımı ile grup veya bireysel olarak olabilmektedir. Özgül öğrenme güçlüğü eğitimleri bakıldığı zaman öğrenmeye dayalı olan zorlukların akademik alanda yaşanması sebebi ile aynı güçlüğe sahip olan kişilerle gruplar oluşturmaktadır bu sebeple çocukların özgüveni artış gösterir ve bununla beraber her çocuğa özel eğitim verilir. Özgül öğrenme güçlüğü eğitimlerinden bazıları,
Eğitime ihtiyaç duyan çocuklar ayrıştırılmaz ve kendi gibi zorluk yaşayan arkadaşları ile bir arada eğitim görme fırsatı yakalayabilirler.
Eğitimlerle beraber kişiler öğrenme için bir destek planı geliştirilir, uygulanmaya başlanır bu aşamada çocukların yetersiz kaldığı alanlarla beraber güçlü ve becerikli olduğu alanlar tespit edilir.
Bireysel eğitim programları ile beraber çocukların zorlandığı alana göre bire bir eğitim desteği sağlanır ve destek yaklaşımları ile birlikte tedavilerin temel basamakları oluşturulur.
Özgül öğrenme bozukluğu olan çocuklarda hiperaktivite bozukluğu, duygusal ve davranışlar sorunlar, konuşma bozukluğu gibi sorunlar unutulmamalıdır.
Özgül öğrenme güçlüğü sorunu birçok çocukta görülebilmektedir, bununla beraber çocukların ayrı bir birey olarak kabul edilmesi ve değer vermesi gerekmektedir. Öğrenme güçlüğü belirtileri ile birlikte alınan uzman yardımı ile beraber yeni beceriler geliştirilir, çaba ve uygun yardımla birlikte çocukların başarabileceğine inanılmalı, özellikle çocuklarda çabasının ödüllendirilmesi önemlidir.
Disleksi de tanı sonrası eğitsel destek ve rehberlik süreci çok önemlidir. Vakit kaybetmeden uzmanlar eşliğinde disleksi eğitimine başlanmalıdır. Merkezimiz bilime dayalı yapılandırılmış disleksi programları, nitelikli uzman kadrosu ve yetkilisi olduğu birçok eğitim ve değerlendirme modülleri ile Uzm.Zehra Babadağı kliniğimiz disleksi alanında profesyonel hizmet vermektedir.