Çocuklar, duygu ve düşüncelerini ifade etme konusunda her zaman yetişkinler kadar başarılı değildir. Öyle ki küçük çocuklar çoğu zaman duygu ve düşüncelerinin farkında olmayabilir ve anlam veremezler. Bu yüzden yoğun şekilde hissettiği duyguları ifade etmek onlar için son derece zordur. Yetişkinler için konuşma ne ise çocuklar için de oyun oynamak tam olarak aynıdır. Yani oyun çocukların kendilerini ifade etme ve tatmin etme yeridir. Oyuncaklar ise çocukların kelimeleri, oyunu ise çevresindekilere ne anlatmak istediğidir. Diğer yandan çocuklar oynadıkları oyun sayesinde kendileri için daha az riskli olan bir ortamda öğrenme imkânı bulabilirler.
Oyun terapisi; çocuklarda görülen çeşitli davranış sorunlarının, ruhsal problemlerin bu alanda eğitim alan uzman bir kişi tarafından oyun ve oyuncaklar sayesinde tedavi etmesi, iyileştirmesi anlamına gelir. Oyun terapisi çocukların yaşadıkları sorunları ve olumsuz duyguları dışavurumlarını, çocuğun kendisini etkileyen durumlarla alakalı farkındalığın artmasına yardımcı olur. Aynı zamanda oyun terapisinde çocuğun içsel dünyasında yaşadığı (korku, hayal kırıklığı, kıskançlık gibi) duyguların, çatışmaların oyunu ve oyuncakları kullanarak ifade edebilmelerini sağlar. Çocuğun iç dünyasını rahat şekilde açabilmesi için kendisi için güvenli bir alanda bulunduğuna inanması şarttır.
Oyun terapisinde çocuğun koşulsuz, olduğu gibi kabul edilerek büyümesi ve gelişim göstermesi için gereken ortamın sağlanması gerekir. Oyun terapisi sırasında çocukla kurulan terapötik ilişkinin nitelikli olması iyileşme sağlamak için çok önemli bir etken olarak kabul edilir.
Oyun terapisi; çocuk ve terapist arasında kurulan, aynı zamanda çocuğun oyun oynayarak kendi iç dünyasını keşfetme fırsatı yakaladığı bir ilişki süreci yorumlanabilir. Bu süreç diğer yandan terapiste çocuğun yaşantısını, iç dünyasını ve duygularını anlama imkânı verir.
Oyun terapisti; çocuğun kurduğu oyundan yola çıkarak çocuğun iç dünyasını ifade etmesine imkan tanıyan uzman kişidir. Çocukların günlük olarak oynadıkları oyunlar, oyun terapisi seansında oynadıkları oyundan içerik olarak bakıldığında farklı olmasalar bile işlevsel olarak farklı olabilir. Dolayısıyla oyun terapisi günlük oynanan oyunlarla kıyaslandığında daha farklıdır.
Oyun terapisti; çocuğun kendi sürecini tamamlaması için gelişmesine ve büyümesine alan yaratmalıdır. Kullanılan çeşitli oyun terapisi teknikleriyle bu süreç çocuğa yansıtılır ve duygu ve düşüncelere dair farkındalık ortaya çıkar. Oyun terapisinin yapıldığı alanda güven ortamı oluşturmak için ise tutarlı olmak, gerektiği durumlarda sınır koyarak çocuğa seçenek sunmak gerekir. Seçenek ve sınır sayesinde çocukta öz farkındalık ve öz kontrol daha rahat şekilde gelişir. Bu durum doğal olarak oyun terapisinin çocuk üzerinde yarattığı en önemli kazanım olarak nitelendirilebilir.
1-12 yaş aralığında çocuklarda görülen birçok farklı psikolojik sorunda oyun terapisi uygulanması gerekir. Çocuklarda yaşanan yas, depresyon, anne ve baba kaybı, travma, takıntılar, kaygı bozuklukları, taciz ve istismar, alt ıslatma, kaka kaçırma, boşanma, kardeş kıskançlığı, duygusal sorunları, okul problemleri, uyum sorunları, davranış sorunları, yeme ve uyku sorunları, sosyal beceri problemler, özgüven sorunları ve kronik hastalığı olan çocuklarda hastalığa uyum sırasında oyun terapisinin etkili ve iyileştirici sonuçlarının olduğu yapılan araştırmalar tarafından ortaya konulmuştur.
Çocuklar oyun oynamayı her zaman çok severler. Yetişkinler kadar kendi duygularını anlayabilme ve ifade etme becerileri gelişmediğinden, oyunun çocuklara deneyimlerini ve duygularını ifade eden bir fırsat olarak görülmesi gerekir. Ayrıca çocuk psikolojisini iyileştirici özelliği de vardır. Çocuklar, oyun sırasında davranışlarını etkileyen üzüntü, korku, kızgınlık ya da hayal kırıklığı gibi farklı duyguları terapistin sağladığı güven ortamından tekrar canlandırma imkânı yakalayabilirler.
Oyunun ortaya çıkması belki de insanlık tarihinin ilk zamanlarından, oyunun bir terapi aracı olarak kullanılması ise 1900'lü yıllardan itibaren başlamıştır. Çocuklar için oyun oynamak eğlenceli, otomatik, dış ödüllere bağlı olmayan gönüllülük esasına dayanarak yapılan bir eylem olarak bilinir. Oyun terapisi; oyun terapisi, oyun terapisi odası ve oyun terapisine özgü oyuncaklarla yapılır. Çocuğun oynadığı oyun her zaman için aynıdır. Ancak oyun terapisinde, alanında uzman terapist tarafından anlamlandırılır. İyileştirici özelliği ön plana çıkarılan oyun terapisi sayesinde bu özellik ortaya çıkarılır.
Çocuğun oyun sırasında oluşturduğu sembolik her türlü anlatım oyun terapisti tarafından çok rahat bir şekilde anlaşılır. Oyun terapisti, çocuğun kurduğu bu oyundan yola çıkarak çocuğun iç dünyasını rahat şekilde ifade etmesine imkan tanır. Çocukların günlük hayatın içerisinde oynadığı oyunlar, oyun terapisi seansında oynadığı oyundan içerik olarak farklı olmasalar bile işlevsel olarak aynı değildir. Bu yüzden oyun terapisi günlük oynanan oyundan farklıdır.
Günümüzde oyun terapisinde kullanılan birçok farklı yaklaşım vardır. Temel olarak yönlendirilen ya da yönlendirilmemiş oyun terapi yöntemleri ise kendi içerisinde iki gruba ayrılabilir. Yönlendirilmiş oyun terapisinde çocuğa direktif verilerek oyun oynanması sağlanır. Yönlendirilmemiş oyun terapisinde ise oyun tam olarak çocuğun kontrolündedir. Terapist çocuğu olduğu şekilde kabul eder. Bu yüzden çocuğu kontrol etmek ya da değiştirmeye çalışmak için herhangi bir çaba göstermez ve çocuğun davranışlarının, kendini keşfetme dürtüsünün tamamlanmasına dair bir adım olduğu teorisini dikkate alır.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, yönlendirilmemiş oyun terapileri arasında yer alırken, bu yaklaşımda çocuk için ya da çocuğa bir şey yapılmasından ziyade çocukla beraber olma tutumu ön plandadır. Çocuk merkezli oyun terapisinde, çocuğun kendine olan inancını ve kendi içerisinde yaşadığı duygusal gelişimi destekleyen bir ilişki kurulur. Bu terapinin temel amacı ise çocuğun kendisinin farkına varması ve bu sayede kendisini yönetmesini sağlamaktır. Aile ile işbirliği yaparak çocuğa sınırlarının olduğunu öğretmek hedeflenir. Diğer yandan bu süreç seçim yapma özgürlüğü ve bu seçimlerde sorumlu olma yeteneğini de geliştirir. Bu sayede çocuk, her davranışının sorumluluğunu almakla alakalı bir farkındalık kazanır.
Oyun terapisinin çocuğa kazandırdıkları şu şekilde sıralanabilir:
Yetişkinler herhangi bir sorunla karşı karşıya kaldığında bunu bir süre düşünür, ona farklı açılardan bakarak seçenekleri araştırır, bazen de güvendiğimiz biri ile iletişime geçeriz. İşler yolunda gitmediğinde, bu sorunu ne şekilde çözmemiz gerektiğine dair düşünürüz. Oyun terapisinde ise çocuklar hayal güçlerini kullanarak bunu yaparlar. Çocuklar oyunlarında; hayatında yaşadığı hayal kırıklıklarını yeniden canlandırarak, onunla farklı şekillerde baş etmeyi öğrenirler. Terapi odasında öğrendiği her yeni beceri kendi hayatından genelleştiğinde çocuğa bir özgüven gelir. Bu yüzden terapi süreci davranış değişikliği sağlamakla beraber, çocukların aile ve arkadaşlarıyla yaşadığı etkinliklerden daha çok keyif almasını sağlar.
Oyun terapisi içerisinde terapiye özgü oyuncakların ve malzemelerin bulunduğu, çocuğun kendini güvende ve rahat hissedeceği kullanışlı bir oyun odası olması gerekir. Oyun terapisi sırasında kullanılan oyuncaklar mutlaka çocuğun ilgisini çekmeli ve gerçekliğe izin verecek özelliklere sahip olmalıdır. Oyun terapisi sırasında kullanılan oyuncaklar gerçek yaşamı hatırlatmalıdır. Buna bağlı olarak oyuncak kategorileri:
Oyun terapisinin etkinliğini artırmak için:
Oyun terapisinin hangi kurum tarafından gerçekleştirildiği ve terapistlerin oyun terapisi eğitimi almış olması, tecrübesi çok önemlidir. Bu sayede oyun terapi sürecinden beklenen verim alınabilir ve çocuğun içsel dünyasında yolculuk yapılarak yaşanan sorunların kaynağına ulaşmak mümkün olabilir. Zehra Babadağı bu konuda her zaman üst düzey kalite standartlarında hizmet anlayışı ile ön plana çıkmayı başarmıştır.
Oyun terapisi ile çocukların içsel dünyasında bir yolculuk yapılmasını sağlamak için Zehra Babadağı web sitesine göz atabilir ve kaliteli oyun terapisi hizmetine ulaşarak çocuğunuza bir iyilik yapabilirsiniz. Zehra Babadağı; güven ortamında etkili tedavi seçeneklerinin en doğru adresi olarak fark yaratmaya devam eder.