Sinir ve kas hasarından kaynaklı oluşan ishal, kabızlık, farklı hastalıklar ve yaşlılığa bağlı gelişebilen kaka kaçırma durumu; zaman içerisinde kişinin psikolojik ve sosyolojik açıdan olumsuz etkilenmesine neden olan hastalıklardan biridir. Özellikle çocukluk çağında yaşanan dışkı kaçırma sorunu, nörolojik ve fiziksel açıdan gelişim geriliği yaşayan çocuklar ile aşırı kaygı stres durumu yaşayan çocuklarda ortaya çıkabilir. Çocuğun enkoprezis sorunu yaşadığı durumlar, kişiye özel tedavi yöntemleri ve alınan tedbirler sayesinde ortadan kaldırılabilir.
Bağırsak hareketlerinin kontrol edilememesinden kaynaklı dışkının beklenmedik bir şekilde rektumdan, yanı bağırsağın son kısmı olan popodan sızması durumuna kaka kaçırma ismi verilir. Bir diğer ismi anal inkontinans olarak da isimlendirilen dışkı kaçırma, ara sıra yaşanan gaz çıkarma sırasında az oranda dışkı sızıntısının yaşanmasına, bağırsak kontrolünün tamamen kaybedilmesine kadar çeşitli tablolarda kendini gösteren önemli bir sorundur. Bu durum, tamamen kişinin kendi isteği dışında gelişir ve dışkı anüsten istemsiz şekilde dışarı çıkmaya başlar. Normal durumlarda dışkı tutma yeteneği (kontinans) rektum, sinir ve anüs sisteminin normal şekilde çalışması sonucunda ortaya çıkan doğal bir durumdur. Rektum ve anüs duvarında yer alan iki grup kas, dışkıyı rektumda tutar ve çıkışa engel olur. Normal kontinans, aynı zamanda rektumda dışkı varlığını algılama becerisi ile bağırsak hareketi uygun olmadığı zamanlarda dışkıyı saklama ve gevşetme becerisine de sahiptir.
İnsanlar yaşlanmaya başladıkça, zaman içerisinde sfinkter kasları zayıflamaya başlar. Bu kasların zayıflamasının yanı sıra dışkı kaçırma genel olarak değişikliğe uğraya bağırsak alışkanlıklarından (kabızlık ve ishal gibi) ve rektum ile anüsün dışkı tutma yeteneğini doğrudan etkileyen durumlardan dolayı oluşur. Özellikle kadınların vajinal doğum gerçekleştirmesinden sonra, anal cerrahi ya da travma sırasında sfinkter kasları ya da onları direkt olarak besleyen sinirler zarar görebilir. Ayrıca inme yaşayan ya da diyabetli hastalarda sinir bozukluklarından etkilenen kişilerde de sinir hasarı söz konusu olabilir. Ayrıca radyasyon tedavisinden sonra ya da bazı hastalıklar yaşayan kişilerde rektal duvar sertleşebilir. Bu hastalarda rektum gerektiği kadar esneyemediği için, dışkı zaman içerisinde dışarı sızmaya başlar. Rektumun anüse doğru sarkma yaptığı ya da rektumun vajinaya doğru çıktığı durumlarda ise yine dışkı kaçırma durumu ortaya çıkabilir. Diğer yandan:
Dışkı kaçırma sorunu için günümüzde uygulanan etkili tedavi yöntemleri vardır. Dışkı kaçırma tedavisi, bağırsak kontrolünü iyileştirmek ya da eski haline getirmek için oldukça etkilidir. Dışkı kaçırma sorununun nedenine bağlı olarak uygulanacak tedavi yönteminin yanı sıra beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, ilaçlar, bağırsakları daha iyi şekilde kontrol etmeye yardımcı olacak özel egzersizler ya da cerrahi müdahaleler gündeme gelebilir. Ayrıca:
Bahsi geçen bu önlemler etkili olmadığında, cerrahi ya da bir takım girişimsel işlemlerin gündeme gelmesi mümkündür.
Çocuklarda dışkıyı kontrol altına alan kasların gelişimi ortalama 4 yaşa kadar devam eder. Dışkı kaçırma, 4 yaşını geçen çocuklarda devam ediyorsa herhangi bir soruna bağlı olarak kas kontrolünün sağlanamadığı düşünülebilir. Ancak genel olarak çocuklarda dışkı kaçırma sorunu 3 ana nedenle bağlı olarak ortaya çıkar. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Şiddetli ishal sorunu dışında yetişkinlerde dışkı sızıntısı yani kaçırma durumu pek fazla görülmez. Kronik ya da sürekli tekrar eden fekal inkontinansı olan kişilerde genel olarak aşağıda yer alan belirtilerden bir ya da birkaçı görülebilir:
Kaka kaçırma, 4 yaşından büyük olan bir çocuğun kakasını çamaşırına kaçırması anlamına gelen önemli bir sorundur. Günümüzde bilinen ve sıklıkla karşılaşılan iki tip kaka kaçırma durumu vardır. Bunlar; kabızlıkla beraber gelen ve olmayandır. Kabızlıkla olan tip tanısını koymak için, çocuğun kakasını tuvalete haftada ikiden daha az yapması, haftada en az bir kere altına kaka kaçırması, öyküsünde ise kaka tutma ya da ağrılı kaka yapma olması gerekir. Kabızlık olmayan tipte ise çocuğun en az ayda bir olmak üzere tuvalet dışındaki alanlara kakasını yapması ve bu duruma neden olabilecek diğer farklı hastalıkların olmaması gerekir. Kabızlığa bağlı olarak kaka kaçırma ise 4-5 kat daha fazla görülür. Kaka kaçırma sorunu, erkek çocuklarda kız çocuklara göre 3-6 kat daha fazla görülür.
Buna bağlı olarak kaka kaçırma nedenleri arasında düşük sosyoekonomik durum, kaygı bozuklukları, davranış sorunları, depresyon, tuvalet hijyeninin kötü olması, istismar, bağırsak hareketlerinde, sfinkter işlevinde ve anüs duyu algısında bozulma yaşanmasına neden olur.
Kabızlık sonucunda ağrı meydana gelir, ağrıdan kaçınan çocuklar ise kakasını tutma eğilimi gösterir. Bu durum kakanın sertleşmesine ve kaka yaparken ağrının artmasına neden olur. Çocuğun istemli olarak kakasını tutması, kalın bağırsak hareketlerini bozar ve dışkı birikimine neden olur. Bağırsağın son kısmı yani rektumda, uzun süreli olarak dışkı birikimi bu bölgede oluşan duyu algısının bozulmasına neden olur. Yani bu noktada içinden çıkılması zor bir kısır döngü oluşur. En sonunda ise yarı sıvı halde dışkı katılaşmış dışkının etrafından akar ve kaka kaçırma sorunu yaşanır. Gece kaka kaçırma, kabızlık olan olgularda daha sık görülür. Kabızlık yaşayan olgularda, alt ıslatma ve idrar yolu enfeksiyonlarına sıklıkla rastlanır.
Kaka kaçırma sorununun tedavisi, mümkün olduğunca en erken süreçte başlanması ve iyileşmeye yönelik sürecin kısalması için çok önemlidir. İlk aşama olarak bağırsak içerisinde kümeler halinde gruplaşan kakaların vücuttan uzaklaştırılmasıyla başlanır. Sonrasında ise tedavi planında sağlıklı bir bağırsak hareketine teşvik etmeye odaklanılması gerekir.
Pelvik taban kas rehabilitasyonu; pelvik tabanı oluşturan bir grup kas ve yumuşak doku sistemini, pelvik organları (bağırsak, mesane ve üreme organı) destek olarak bağırsak fonksiyonlarının kontrol altına alınmasına yardım eder. Bu noktada dışkılama hissi geldiğinde, makat çevresinde bulunan kaslar aktif şekilde kasılır ve tuvalete yetişme ihtiyacı hissedilir. Dışkılama sırasında ise gevşeme yapar ve dışkının rahatlıkla vücuttan dışarı atılmasına yardımcı olur.
Yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesi, beslenme ve tuvalet alışkanlığı hakkında yapılacak küçük değişiklikler ile doktor randevusuna kadar kaka kaçırma ve kabızlık sorunun hafiflemesini sağlar. Ayrıca yapılabilecek diğer değişiklik önerileri şu şekilde sıralanabilir:
Yaşam alışkanlıklarının hemen değiştirilmesi, her bireyde olduğu gibi çocuklarda çok daha zordur. Bu yüzden değişiklik yaparken keskin şekilde bir geçiş yolu izlenmeden daha hafif olmalıdır. Bu dönemde çocuğun ihtiyaç ve beklentileri detaylı olarak dinlenmelidir. Bu durumlarda, çocukların karakter yapısına göre iyileşme süreçleri uzayabilir. Bu yüzden ebeveynlerin bu süreç içerisinde anlayışlı olarak çocukların tedavisi sürecinde onu motive etmelidir. Tedavi sürecinde çocukların eleştirilmeden, suçlanmadan ve cezalandırılmadan programa bağlı kalma konusunda teşvik edilmelidir. Çocukların bu dönem içerisinde en çok ihtiyacı olan koşulsuz sevgi ve anne baba tarafından desteklenmektedir.
Kaka kaçırma tedavisi konusunda üst düzey kalite standartlarında hizmet prensibi ile ön plana çıkan Zehra Babadağı; kısa süre içerisinde bu sorunun üstesinden gelmesine yardımcı olur. Uzun süredir bu alanda etkili tedavileri hayata geçiren Zehra Babadağı kalitesini deneyimlemek için hemen web sitemizi ziyaret edebilir ve alanında uzman kadromuzla irtibat kurabilirsiniz.