Bir diğer ismi gece enürezisi olarak isimlendirilen gece alt ıslatma, gece kuru kalmanın makul şekilde beklenebileceği yaştan sonra kişinin uyku sırasında istemsiz idrara çıkmasıdır. Islak pijama ve çarşaflar ve utanmış bir çocuk; aslında birçok evde tanıdık bir sahne olarak karşınıza çıkar. Ancak çocuklarda gece idrar kaçırma, ailelerin umutsuzluğa kapılmasını gerektirecek bir süreç değildir. Yatak ıslatma durumu arttığında, tuvalet eğitiminin kötüye gittiğinin bir işareti olarak düşünülmemelidir. Genel olarak bu durum bir çocuğun gelişiminin normal bir parçası olarak görülmelidir.
Çocukların mesane kontrolü 5 yaş öncesi yeterince gelişir durumdadır. Buna bağlı olarak 5 yaşından önce altını ıslatmak endişe verici bir durum olarak düşünülmemelidir.
Çocuklarda büyüme ve gelişme süreciyle beraber günlük yaşam alışkanlıklarının oluşturulması ve düzenlenmesi önemli konumda yer alır. Bu doğrultuda kendi başına beslenme eğitimi, tuvalet eğitimi, uyku düzeni eğitimi gibi konular çocuğun kişisel özellikle ve yaşına uygun şekilde mutlaka değerlendirilmelidir. Bu süreç sırasında yaşanan bir takım aksaklıklar ya da sağlık sorunlarından kaynaklı yaşam kalitesini düşürerek bazı sorunlar meydana gelebilir. Çocuklarda en sık görülen sorun ise gece altını ıslatmadır.
Gece altını ıslatma; geceleri çocukların mesane kontrolünü kaybetmesine bağlı kontrolsüz idrar yapma durumudur. Yatak ıslatma belli başlı bir yaşa kadar çocuklarda normal kabul edilen ve tuvalet eğitimi sürecinin önemli bir parçası olarak görülen bir durumdur. Bununla beraber çok daha büyük yaşlarda görülen yatak ıslatma sorunu belli sağlık sorunlarına işaret edebilen önemli bir konudur. Bu nedenle mutlaka detaylı incelenmesi gerekir.
Gece yatak ıslatma sorunu erkek ve kız çocuklarda özellikle 3 ile 5 yaşlar arasında sık görülürken, erkek çocuklarda daha ileri yaşlara kadar devam edebilir. Ailede yatak ıslatma öyküsü bulunan çocuklarda yatak ıslatma sorunu gelişme riski toplumun geri kalanına göre daha yüksektir. Ayrıca dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu bulunan çocuklarda yatak ıslatma sorunu çok daha fazla oluşur.
Gece altını ıslatma sorunu, özellikle çocukluk çağının ileri dönemlerinde dikkatle analiz edilmesi gereken bir problemdir. Problemin kontrol altına alınması için uygulanacak olan farklı tedbirlerin yanı sıra; ailelerin çocuğa destek olması, çocuğa ceza vermek yerine çözüme yönelik olarak cesaretlendirmesi, ebeveyn-çocuk işbirliği ile çözüm yollarının aranması ve gerektiği durumlarda sağlık uzmanlarından yardım alınması gerekir.
Gece yatak ıslatma, erken yaşlarda çocuklarda büyüme ve gelişmenin önemli bir parçası olarak kabul edilse bile, bir takım psikolojik ve fiziksel sağlık sorunları daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde yatak ıslatma sorununun yaşanmasına neden olabilir. Bu açıdan bakıldığında, aşağıda yer alan rahatsızlıkların bulunduğu çocuk ve yetişkinlerde gece yatak ıslatma sorununa daha fazla rastlanır:
Mesane hacminin küçük olması: Yapısal olarak küçük bir mesanesi olan bireylerde, gün boyunca böbreklerde üretim yapılan idrar mesanede hızlı şekilde idrar yapma ihtiyacını etkiler. Bu şartla mesane kontrolü zorlaştığından yatak ıslatma sorunu meydana gelir,
İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yollarından ortaya çıkan bir takım iltihaplanmalar, mesane kontrolünün önüne geçerek yatak ıslatmaya neden olabilir,
Stres: Güvensizlik, korku, duygu durum bozukluğu, psikolojik travma gibi durumlardan kaynaklı stres yalandığında hem mesane kasılması daha fazla artar, hem de idrar üretiminde büyük bir artış yaşanır. Bu durumun sonucunda ise idrar kaçırma görülebilir,
Nörolojik problemlerin geç dönemi: Mesane kontrolünden sorumlu olan beyin dokusunun inme gibi farklı nörolojik rahatsızlıklar sonucunda hasar alması da yatak ıslatmaya neden olabilir,
Şeker hastalığı (Diyabet): Kontrol altına alınamayan diyabet hastalarında, kan şekerinin çok fazla yükselmesiyle beraber idrarda bulunan şeker miktarının artması vücutta daha fazla su kaybı yaşanmasına neden olur. Bu durum ise idrar miktarını yükselterek mesane kapasitesinin daha fazla yükselmesine ve sonuçta ise idrar kaçırmaya yol açar,
Uyku apnesi: Uyku sırasında solunumun belli bir süreliğine sekteye uğramasına uyku apnesi ismi verilir. Bu apne genel olarak sağlıklı insanlarda görülürken, süresi ve sıklığı belli başlı sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur. Çocuklarda özellikle geniz etinde ya da bademciklerde büyüme sonucu uyku apnesi izlenebilir. Gece yatak ıslatma davranışı ise uyurken yaşanan uyku apnesinin bir belirtisi olabilir,
Kabızlık: Yaşanan uzun süreli kabızlıkta, dışkılama kontrolünden sorumlu olan kaslarda fonksiyon kaybı yaşanma ihtimali vardır. Aynı kas grubu mesane kontrolü ile alakalı olduğundan kabızlığa geceler yatak ıslatmanın eşlik ettiği de görülür,
Prostat bezinde büyüme: İleri yaşlardaki erkeklerde prostat bezinin büyümesi, idrar yapma konusunda zorluk çekmekle beraber mesane yapısında geri dönüşü mümkün olmayan bazı bozulmalara neden olabilir. Bu durum ise mesanenin kasılma fonksiyonunu bozarak sızıntı halinde idrar kaçırmayla sonuçlanabilir.
Daha çok 3-7 yaş aralığında olan çocuklarda görülen gece alt ıslatma sorunu, mesane kontrolünün oluşmasına destek olan tuvalet eğitimi ve uyku düzeninin sağlanması ile beraber giderilmiş olur. Ancak gece altını ıslatma belirtilerinde aşağıda yer alan belirtiler anormal kabul edilir ve mutlaka bir hekime başvurulmalıdır:
Gece altını ıslatma sorunu ile alakalı olabilen rahatsızlıkların tespit edilmesi için mutlaka bir uzman değerlendirmesi ile beraber bazı laboratuvar ve radyolojik tetkiklerden faydalanılması gerekebilir. Bu kapsamda bahsi geçen yöntemler gece altını ıslatma sorunu yaşayan çocuklarda tanının kesinleşmesi için tercih edilebilir:
Alt ıslatma sorunu görülen çocuklarda bu durum sıklıkla kendi kendini sınırlama eğiliminde olduğundan, büyüme ve gelişme sürecinde çoğu zaman kendiliğinden düzelir. Ancak patolojik olan yatak ıslatma vakalarında, ilk olarak altta yatan nedenin belirlenmesi sorunun çözüme ulaştırılması açısından çok önemlidir. Bunun dışında görülen yatak ıslatma sorunlarında ise çocuğun hayat kalitesinin etkilenme seviyesine göre yapılacak bir takım yaşa tarzı değişiklikleri ve tedbirlerle bu sorunun kontrol altına alınması mümkün olabilir.
Yatak ıslatma sorunu yaşayan çocuklarda bu sorunun giderilmesi için uygulanabilecek tedbirler şu şekilde sıralanabilir:
Enürezis, erken yaştaki çocuklarda büyüme ve gelişmenin çok önemli bir parçası olarak görülse bile, bir takım fiziksel ve psikolojik sağlık sorunları daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde yatak ıslatma sorununun yaşanmasına neden olabilir.
Altını ıslatma sorunu, kendi içerisinde iki gruba ayrılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Mesane; idrar için kaslı bir hazne ya da tutma kabı olarak nitelendirilebilir. İdrar geldiğinde genişleyen bu hazne, sonrasında idrarı dışarı itmek için büzülür. Normal mesane kontrolü olan bir kişide mesane duvarında yer alan sinirler, mesane dolduğunda beyine mesaj gönderimi yapar. Beyin sonrasında kişi tuvalete gitmeye hazır olana kadar otomatik olarak boşalmanın önüne geçmek için mesaneye bir mesaj iletir. Ancak gece altını ıslatma sorunu olan kişilerin, geceleri istemsiz bir şekilde idrarını yapmaya neden olan bir sorun vardır. Yatak ıslatmanın sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bu noktada farklı faktörler rol oynar:
Gece alt ıslatma sorunun kontrol altına alınması için uygulanacak olan testlerle tanı konulması ve ailenin çocuğa destek olması, ceza vermek yerine çözüme yönelik cesaretlendirilmesi, ebeveyn-çocuk işbirliği içerisinde çözüm yollarının aranması ve gerektiği durumlarda sağlık uzmanlarından yardım alınması çok önemlidir.
Her çocuğun kendi içerisindeki potansiyeli en üst seviyeye çıkması için çalışmaya devam eden Zehra Babadağı; bireysel ve toplumsal açıdan sağlık konusunda lider olmayı hedefler. Gece altını ıslatma konusunda etkili tedavileri hayata geçiren kurumumuzun kalite odaklı hizmet anlayışını deneyimlemek için Zehra Babadağı web sitesini ziyaret edebilir ve alanında uzman ekibimizle irtibata geçebilirsiniz.