Bilişsel davranışı terapi (BDT), kişinin olumsuz ve işlevsel bir özelliği olmayan düşüncelerine şekil vererek, onun yerine daha gerçekçi ve olumlu düşünce biçimleri koymayı hedefleyen, duygusal davranış ve tepkilerini belirleyen bir düşünce algısı, yapısı ve olayları yorumlara şeklini değiştirmeye yönelik uygulanan bir terapi yöntemidir.
Bilişsel davranışçı terapi; ruhsal sağlık sorunlarında önemli bir rolü olan düşüncelerin, karar vermede rol oynayan inançların değişimi konusunda uygulanan en yaygın psikoterapi yöntemlerinden biri olarak karşınıza çıkar. 1960'lı yıllarda Aaron Beck tarafından geliştirilen Bilişsel Terapi; duygusal bozukluklarda bilişsel ve davranışçı müdahalelere bağlı olarak odaklanır. Çok daha basit bir tanımla bilişsel davranışçı terapi, kişinin davranış ve düşünce biçimini değiştirerek sorunlarını yönetmeye yardımcı olabilecek bir konuşma terapisi metodudur.
Bilişsel davranışçı terapinin uygulanabildiği hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
Bilişsel davranışçı terapilerin etkili olduğu rahatsızlıklar; kaygı bozuklukları, depresyon, yeme bozuklukları, panik atak, madde bağımlılığı, obsesif kompulsif bozukluk ve daha birçok psikolojik sorunlar yer alabilir. Bu yöntemin ise etkili olduğu diğer psikolojik sorunlar şu şekilde sıralanabilir:
Bilişsel davranışçı terapi, bu durumların dışında kalarak uzun süredir devam eden bir takım sağlık sorunlarına fayda sağlayabilir. Bu durumlar ise şu şekildedir:
Bu listede yer alan zihinsel ve zihinsel sağlık problemleri, bilişsel davranışçı terapilerinde kullanılabilen yaygın durumlardır. Bu geniş bir yelpazedeki birçok farklı sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılabilir.
Bilişsel davranışçı terapileri; farklı psikolojik ve fiziksel sorunların yönteminde etkili olan bir terapi yöntemi olarak karşınıza çıkar. BDT, bireylerin olumsuz düşünce yapısını fark ederek bunları daha yapıcı hale getirmesine yardımcı olur. Bu yöntem ile depresyon ve anksiyeteden yeme bozukluklarına, Travma sonrası stres bozukluklarından kronik ağrılara kadar çok geniş bir yelpazede kullanılır. Terapiler, bireyin yaşamın içinde yaşadığı sorunlara dair öz bir farkındalık kazanmasını ve bu sorunlarla başa çıkma becerilerini geliştirmesini sağlar.
BDT ile şu davranışlar düzelebilir:
Bilişsel davranışçı terapi (BDT); ön plana çıkan iki temel ilkeye dayanır. Bunlar şu şekildedir:
Bu yüzden BDT, bireylerin olayları yorumlama, algılama ve anlam yükleme şekilleriyle detaylı olarak ilgilenerek, yanlış yorumlamaları, yanlış algıları, işlevsel olmayan otomatik düşünceleri değiştirme üzerine odaklıdır. Birey içsel sürecin bir bölümünün farkında olmasa bile, terapi desteği sayesinde oluşan bilinçli bir çabayla, bunların bir bölümüne ulaşılabilir ve farkına varılabilir.
Örnek vermek gerekirse, kişi sınavdayken ''Hata yapmamam gerekir, eğer hata yaparsam sonucu çok kötü olur'' şeklinde bir düşünceye kapılarak, kaygı ve üzüntü hissetmeye başlar. Bu hissin sonucunda ise sorunları çok daha dikkatli şekilde okuyamadan cevaplayarak, performans kalitesini sergilemekte zorlanır. Bilişsel davranışçı terapi bu noktada kişinin sahip olduğu ara inançlar, otomatik düşünceler, kurallar, temel inançlar üzerinde çalışarak bilişsel yeniden yapılandırma ile kişinin daha sağlıklı düşünmesini sağlamaya sevk eder.
Bu noktada;
Otomatik düşünceler: Kişinin aklına aniden gelen, sıklığı fark edilmeyen, genel olarak sadece eşlik eden duygunun fark edildiği düşünceler olarak dikkat çeker. Bu otomatik düşünceler genel olarak kişiye acı veren duygusal tepkilere ve işlevsel özelliği olmayan davranışlara neden olur. Otomatik düşünceyle ilgili olan en önemli ipucu ise yoğun bir duygu hissedilen anlarda ortaya çıkabilir,
Ara inanç ve kurallar: Yaşantı ve buna bağlı gözlem ile elde edilen bilgiler, kişi tarafından dile getirmese bile bunlara inandığı için farkında olmayan yaşam bozu inanç ve kurallara göre hareket halindedir. Kişi eğer hayatı boyunda yaşadıkları ''başarısız olursam insanlar beni sevmez'' şeklinde bir inanca sahip olduğunda, başarılı olmak için üzerinde çok yoğun bir baskı hisseder. Aynı anda bu kişiler için insanlardan yardım istemek bir güçsüzlük ifadesidir,
Temel inançlar: Kişilerde olumlu ya da olumsuz temel inançlar şeklinde 2 türde tespit edilen, geçmiş deneyimler sonucunda oluşan; genel olarak çaresizlik, sevilmeme, değersizlik şeklinde 3 ana başlıkta toplanan bir inanç sistemidir.
Bilişsel davranışçı terapi; belli zihinsel sağlık problemlerini tedavi etmek için birçok farklı yöntem ve teknik kullanılan terapilerden biridir. Buna bağlı olarak bilişsel davranışçı terapi türleri şu şekilde sıralanabilir:
Rasyonel duygusal davranış: Bu, BDT'nin orijinal bir formudur ve kişilerin davranış ve düşüncelerinin değiştirilmesi sayesinde semptomların yönetilmesine yardımcı olur,
Yeniden yapılandırma: Bu terapi şekli olaylara en kötü yönden bakarak, sürekli olarak en kötüsü olacağını varsayma duygularını değiştirmeye yönelik ilerler. Tekrar yapılandırma yöntemi sayesinde sert düşünce kalıplarının yerine çok daha olumlu ve yumuşak yaklaşımlar elde edebilir,
Kabul ve kararlılık terapisi: Bu terapi ise kişinin stres dolu olduğu durumlarla daha iyi şekilde başa çıkmasına ve olumsuz düşüncelerden kurtulmasını sağlamak için bir kabuk ve farkındalık tekniği kullanır,
Diyalektik davranış terapisi: Bu terapi türü ise özellikle daha yoğun bir şekilde düzensizlik yaşanan bazı durumlarda mücadelesi olan bireylere yönelik ilerler. Bireyin duygusal olarak düzenlemesi ve farkındalığını geliştirmeye odaklıdır,
Maruz kalma terapisi: Bu yöntem kişilerde zorlu bir travmaya sebep olan olayları, güvenli ve kontrollü bir ortama yeniden canlandırma yöntemini içine alır. Kişiler ise bu şekilde korkularıyla yüzleşir ve bu duyguların üstesinden gelmeyi başarabilir.
Bilişsel davranışçı terapi seansları genel olarak 45 dakika sürmekle beraber, danışanın güncel zaman sorunlarına odaklı olsa bile, erken çocukluk dönemi eğer varsa travmaları, iş hayatı ve sosyal etkileşimleri, aile irtibatları da göz önünde bulundurulacağı için, kişiden kişiye göre değişmekle beraber ortalama olarak seans süresince etkili bir ilerleme sağlanabilir.
Terapi sürecinin tamamlanma süresi ise birbirinden çok farklı etkenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kişinin yaşadığı sorunların şiddeti, bilişsel davranışı terapi üzerinde yarattığı olumlu etkiler ve size verilen ödevleri yapma durumunuzda, bu süreci etkileyen en temel faktördür. Bu notada genel olarak bilişsel davranışçı terapi 6 ile 24 hafta arasında tamamlanabilir.
Bilişsel davranışçı terapi; alanında uzman kişiler tarafından uygulandığında çok güvenli bir tedavi yöntemi olarak karşınıza çıkar. Terapi sürecinde zorlayıcı durumlarla yüzleşmek, kişi üzerinde zaman zaman baskı yaratabilir. Ancak danışman neyin üzerinde ne zaman ve ne kadar yoğunlaşması gerektiğine duygu durumunuza göre karar verir. Bu yüzden bu konuda herhangi bir endişe hissetmenize gerek yoktur.
Terapi sürecinde en önemli olan unsur zorlandığınız anlarda bu durumu terapistle paylaşmaktır. Bu sayede terapistiniz süreci sizin adınıza daha rahat şekilde düzenleme şansına sahip olabilir.
Bilişsel davranışçı terapi yöntemi birçok birey için uygun olan bir tedavi seçeneğidir. Ancak bu noktada herkesin ihtiyacı birbirinden farklı olduğu için bu konuda bir uzmana danışarak en uygun terapi yönteminin belirlenmesi önemlidir.
Bilişsel davranışçı terapi; diğer terapi yöntemleriyle kıyaslandığında çok daha problem odaklı bir yaklaşıma sahiptir. Bu yöntemde var olan sorunların kaynağına inerek, bunların yerine mevcut sorunları çözmeye odaklanmak vardır. Bu yaklaşımın temel amacı ise bireylerin duygu ve düşüncelerine dair önemli bir farkındalık sağlamak ve bu farkındalığa bağlı olarak yeni davranış şekilleri geliştirmesine yardımcı olmaktır.
Bilişsel davranışçı terapisi genel olarak çok etkili bir yöntemdir. Ancak daha iyi sonuç almak için hastanın yapması gereken bazı adımlar olabilir. Bunlar şu şekildedir:
Bilişsel davranışçı terapisi ihtiyaca bağlı olarak bireysel terapi şeklinde uygulanabilir. Ancak bazı durumlarda grup terapisi de gerekebilir. Bu konuda belirleyici olan terapistin hasta özelinde verdiği karardır. Bu terapiler kişinin duygu ve düşüncelerini etkileyen, hatalarını (endişe, kıskançlık, önyargı, aşırı genelleme, aşırı zihinsel filtreleme gibi) tanımlayarak bu hataların yerine çok daha sağlıklı ve olumlu düşünce kalıplarını yerleştirmeyi hedefler. Ortaya çıkarılan bu yeni düşünceler, kişinin davranış ve duygularını daha olumlu bir yönde etkilemeye yöneliktir.
Bilişsel davranışçı terapi yöntemi konusunda üst düzey kalite standartlarında çalışmalara imza atan Zehra Babadağı; beklentileri karşılayan hizmet prensibi ile sektörde fark yaratmaya devam eder. Sizde BDT konusunda Zehra Babadağı kalitesini deneyimlemek istediğinizde hemen kliniğimizin web sitesini ziyaret edebilirsiniz.